ਜਾਣ-ਪਛਾਣ:ਇਲਾਇਚੀ ਦਾ ਪੌਦਾ ਪੱਤੇਦਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਲਾਇਚੀ ਦੇ ਪੱਤੇ 1-2 ਫੁੱਟ ਲੰਬੇ,1-2 ਇੰਚ ਚੌ-ੜੇ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਬੂਦਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਫਲ ਲੰਬੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਡੰ-ਡਿ-ਆਂ ‘ਤੇ ਉੱਗਦੇ ਹਨ।ਕਾ-ਲੇ ਰੰ-ਗ ਦੇ,ਤੇਜ਼ ਗੰ-ਧ ਵਾਲੇ ਬੀਜ ਫ-ਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।3.ਇਹ ਗੁਜਰਾਤ, ਮੈਸੂਰ ਆਦਿ ਰਾ-ਜਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।4. ਇਲਾਇਚੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿ-ਸ-ਮਾਂ ਹਨ:ਛੋਟੀ ਇਲਾਇਚੀ,ਵੱਡੀ ਇਲਾਇਚੀ।
ਰਸਾਇਣਕ ਰਚਨਾ-:ਇਲਾਇਚੀ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਿਰ ਤੇਲ 10%, ਅ-ਸ-ਥਿ-ਰ ਤੇਲ 5%,ਪੋ-ਟਾ-ਸ਼ੀ-ਅ-ਮ ਲੂਣ 3 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ,ਪੀਲਾ ਰੰਗ,ਸੁਆਹ 6-10 ਪ੍ਰ-ਤੀ-ਸ਼-ਤ, ਸਟਾਰਚ 3 ਪ੍ਰ-ਤੀ-ਸ਼-ਤ ਆਦਿ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਇਲਾਇਚੀ ਦੇ ਗੁਣ: ਇਹ ਮ-ਸਾ-ਲੇ-ਦਾ-ਰ,ਸੁਆਦ ਵਿਚ ਮਿੱਠੀ,ਪਾ-ਚ-ਣ ਵਿਚ ਮਿੱਠੀ ਅਤੇ ਹਲਕਾ,ਸੁੱਕੀ ਅਤੇ ਠੰਡੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰ-ਭਾ-ਵ ਦਹਸਮਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਉੱਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਇਹ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਵਾਲਾ,ਡੀ-ਓ-ਡੋ-ਰੈਂ-ਟ,ਇ-ਮੇ-ਟਿ-ਕ,ਸ਼ਾਂ-ਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ, ਨਿ-ਰੋ-ਧ-ਕ,ਰੋ-ਗਾ-ਣੂ-ਨਾ-ਸ਼-ਕ,
ਦਿਲ ਨੂੰ ਤਾ-ਕ-ਤ ਦੇਣ ਵਾਲਾ,ਕ-ਫ-ਨਾ-ਸ਼-ਕ,ਮੂਤਰ-ਸ਼ਕਤੀ,ਪੇਟ ਦਾ ਦਰਦ ਅਤੇ ਤਾ-ਕ-ਤ-ਵ-ਰ ਹੈ।ਇਲਾਇਚੀ ਦੇ ਫਾ-ਇ-ਦੇ-:ਜਲਣ- ਲਾਲਸਾ :ਛੋਟੀ ਇਲਾਇਚੀ 2 ਟੁਕੜੇ,ਵੱਡੀ ਇਲਾਇਚੀ 2 ਪੀਸ, ਸੁੱਕੀ ਕਿਸ਼ਮਿਸ਼ 3 ਪੀਸ ਕੇ ਮਿਸ਼ਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਦੇਣ ਨਾਲ ਜਲਣ- ਲਾਲਸਾ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਸਿਰਦਰਦ-: ਛੋਟੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਲਾਇਚੀ ਨੂੰ ਪੀਸ ਕੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਸਿ-ਰ-ਦ-ਰ-ਦ ਦੂ-ਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਪਿਸ਼ਾਬ-: ਛੋਟੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਇਲਾਇਚੀ ਨੂੰ ਪੀਸ ਕੇ ਦੁੱਧ ਦੇ ਨਾਲ ਲੈਣ ਨਾਲ ਪੇ-ਸ਼ਾ-ਬ ਖੁੱਲ੍ਹਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਿ-ਸ਼ਾ-ਬ ਦੀ ਜ-ਲ-ਨ ਬੰ-ਦ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਉਲਟੀ — ਦੋ ਇਲਾਇਚੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਗਲਾਸ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਉ-ਬਾ-ਲੋ।ਅੱਧਾ ਪਾਣੀ ਰਹਿ ਜਾਣ ‘ਤੇ ਗਰਮਾ-ਗਰਮ ਪੀਓ।
ਦੋ ਇਲਾਇਚੀ ਪੀਸ ਕੇ ਸ਼ਹਿਦ ਵਿਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਖਾਣ ਨਾਲ ਪੇਟ ਦਰਦ ਵਿਚ ਆਰਾਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।ਖੰਘ,ਦਮਾ ਅਤੇ ਹਿਚਕੀ ‘ਚ ਇਲਾਇਚੀ ਖਾਣਾ ਫਾ-ਇ-ਦੇ-ਮੰ-ਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ,ਸ-ਟੋ-ਮਾ-ਟਾ-ਇ-ਟਿ-ਸ -ਇਕ ਇਲਾਇਚੀ ਨੂੰ ਪੀਸ ਕੇ ਅੱਧਾ ਚਮਚ ਸ਼ਹਿਦ ਮਿਲਾ ਕੇ ਖਾਣ ਨਾਲ ਮੂੰਹ ਦੇ ਛਾਲੇ ਅਤੇ ਗਲੇ ਦੇ ਛਾਲੇ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।ਅੱਖਾਂ ‘ਚੋਂ ਪਾਣੀ ਵਹਿਣ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਤਿੰਨ ਛੋਟੀਆਂ ਇਲਾਇਚੀ ਪੀਸ ਕੇ ਇਕ ਗਿਲਾਸ ਦੁੱਧ ‘ਚ ਉਬਾਲ ਕੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਪੀਣ ਨਾਲ ਫਾ-ਇ-ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਹਿਚਕੀ — ਅੱਧਾ ਚਮਚ ਵੱਡੀ ਇਲਾਇਚੀ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਪੀਸ ਕੇ ਦੋ ਚਮਚ ਚੀਨੀ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਾਓ।ਇਸ ਦਾ ਅੱਧਾ ਚਮਚ ਹਰ ਦੋ ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਲਓ।ਹਿਚਕੀ ਬੰ-ਦ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ
